New York Modern Sanat Müzesinde bu yıl başında açılan bir serginin adı tam olarak böyle. Sergi, bir zamanların görkemli ülkesi Yugoslavya’nın saklı kalmış mimarisine ışık tutuyor.
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, ya da diğer adıyla Güney Slavları Ülkesi, 2. Dünya savaşı sonrasında kurulur ve 1992’de dağılana değin yaklaşık yarım asır hüküm sürer. Güney sınırını Makedonya’nın, Kuzey sınırını Slovenya’nın oluşturduğu, günümüzün yedi farklı devletini içerisinde barındıran Yugoslavya, çok uluslu ve sosyalist bir devlettir.
Gerek kuruluşu, gerekse de çöküşü oldukça tartışmalı olan Yugoslavya’da, bir dönem sanatta sporda, bilimde oldukça başarılı işlere imza atılır. Mimari de bu alanlardan biridir. Her dönem, belki de en çok da mimari eserleriyle anılır. Yugoslav mimarisi, ‘brütalizm’, yani yapıların malzeme, fonksiyon ya da strüktür bileşenlerinin dışavurumu akımı ile fütürizmin (gelecekçilik akımı) harmanı olarak görülür.
Bu dönemde yapılan eserler oldukça dikkat çekicidir; sade, efektif, kozmik, benzersiz ve kullanılan brüt betonun etkisiyle de olabildiğince gridir. İşte o eserlerden başlıca öne çıkanlar:
Telekomünikasyon Merkezi Binası
Mimar: Janko Konstantinov, 1968–81, Üsküp
Bir diğeri, Belgrad yakınlarındaki Avala TV Kulesi
Mimarlar: Uglješa Bogunović, Slobodan Janjić ve Milan Krstić, 1960–65
Šerefudin Beyaz Camii
İçiyle dışıyla benzersiz bir yapıt, Šerefudin Beyaz Camii, Visoko, Bosna Hersek Mimar: Zlatko Ugljen, 1969–79
Sutjeska Savaşı Anıtı, Tjentište, Bosna Hersek
Mimar: Miodrag Živković, 1965–71,
Makedonya’nın Osmanlı’ya karşı başlattığı İlinden İsyanına adanmış bir anıt. Mimarlar: Jordan ve Iskra Grabul, 1970–73, Kruševo, Makedonya
Braće Borozan blokları, Split, Hırvatistan.
Mimarlar: Dinko Kovačić ve Mihajlo Zorić, 1970–79
Nazi işgaline direnen Sırp Partizanları anmak için yapılan Kadinjača Anıtı Mimarlar: Miodrag Živković ve Aleksandar Đokić, 1962–79, Užice, Sırbistan
Ve yine birçok başka anıt…
Edvard Ravnikar Devrim Meydanı, 1960–74, Ljubljana, Slovenya
İnanılmaz farklı bir kütüphane: Kosova Üniversitesi Ulusal Kütüphane
Mimar: Andrija Mutnjaković, 1971–82, Priştina, Kosova
Stojan Maksimović imzalı 1979 yapımı Belgrad’da bulunan Sava Center Binasının içerisindeki bir konferans salonu.
son olarak: diğer onlarca yapı için: https://minimalbelgrade.com , yıl sonuna kadar devam edecek sergiden görüntüler için.
Yazı İrfan Batur’un Twitter hesabında verdiği bilgilerin bir araya getirilmiş halidir. (Yazara bu harika yazı ve yayınlama izni verdiği için teşekkür ederiz.)
Bir Cevap Yazın