Kategori: Sosyal Bilimler

Sosyal Sermaye ve Sohbet

İnsanın varlığı yani kendisi onun zamanından başka bir şey değildir. İnsan sahip olduğu zamana eşittir ve bu dünyada sahip olduğu zaman elindeki en değerli şeydir. Zamanı boşa harcamak insanın varlığını da boşa harcaması anlamına gelir. Harcanan sadece zaman değil insanın varlığıdır. En azından bir görüşe göre. Bir görüşe göre de insan dünyaya ziyan olmak için […]

İnsanca Pek İnsanca ve Lambda

Metafizikle uğraşmak bir noktadan sonra sonsuz olasılığa açık olduğu için gökkuşağının battığı yeri aramakla aynı şey. Gökkuşağının bittiği yerde altın olmadığı gibi metafizik bilmece çözülse bile altından bir şey çıkmayacak gibi görünüyor. En azından bilmece bizim için değil gibi görünüyor. Öyle ya hakikat sizin neyinize? Onulmaz bir yaşamın pençesi altında varoluş sancıları çekmenin bize bir […]

İstek ve Hareketin Metafiziği

Spinoza’nın “Havaya atılan bir taş eğer konuşabilseydi yere düşerken kendi isteği ile yere düştüğünü sanırdı.” sözü meşhurdur. Özgür irade üzerine söylenmiş bu sözle filozof ne demek istiyor emin değilim fakat karmaşıklık dediğimiz şeyin üst üste binmiş basitlikler olduğunu bilmek bu sözün anlamına bizi götürebilir. Steven Pinker bunu açıklamak için pembe rengin karmaşık göründüğünü ama aslında […]

Nezaket, Zayıflık Olarak mı Görünür?

İnternette nezaketin ve kibarlığın kalabalıklarca zayıflık olarak görüldüğüyle ilgili çok sayıda yorum var. Bu tür şeyleri internette dile getirmek daha kolay sanırım. Ayı olanın, kaba saba davrananın daha ciddiye alındığı ya da sözünün daha çok dinlediği doğru olabilir mi? Bu tür soruları ben çok severim. “Hayır elbette.” demek ve buna inanmak isteriz. Son cümleyi bu […]

Old But Gold

Konu modernleşme. Kaç neslin ömrünü harcadığı ama bir yere varmayan tartışmaların onur listesindeki konu. Özellikle Türk modernleşmesi. Gerçi mantık bize tikellerle değil tümellerle düşünmeyi öğretir. Türk, Rus ya da Japon modernleşmesi birbirinden çok da farklı olmamalıdır. Bunun yanında insan davranışlarını tüm toplumlarda bir tutarsak sosyoloji yerine zoolojiden bahsediyor olurduk. Cemil Meriç’in meşhur alıntılarından birini hatırlayalım. […]

Bu Kelime Türkçeye Çevrilemez

Çok dil bilmenin özellikle de kelime kökenlerini bilmenin bir kavramı anlamayı kolaylaştırdığı bir gerçek. Çok dil bilmesem de bunu anlayabiliyorum. Farklı dilleri kavradıkça dil dediğimiz şeyin mantığı daha fazla anlaşılıyor. Yine de amatör olarak üçünci dil öğrenme çabalarım hiç nihayete ermedi. Edebi bir merakla Farsça öğrenmeyi denedim bir süre fakat bir program dahilinde öğrenmediğim için […]

Kanon ve Kanonlaşma Üzerine

Besim F. Dellaloğlu Hoca bize sürekli Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Nesillerin üst üste okuduğu beş kitap yoktur.” sözünü hatırlatır. Bu durum kötüdür çünkü kültür bir inşa meselesidir iki günde oluşacak bir şey değildir. Bir temel olması ve bu temelin üstünde yükselmek gerekmektedir. Newton’ın “devlerin omuzlarında yükselmek” tabiri gibi. Peki ama neyi temel alacağız? İşte kültürü inşa […]

Mitostan Logosa Geçemeyiş

Mitos ve logosla dünyayı kavrama ve mitolojilerden akla geçiş süreci birçok sosyal bilimin önemli bir meselesidir. Mitostan logosa geçişle ilgili daha fazla bilgi için buraya bakılabilir. Bu yazı mitos ve logosun anlamının genişletilerek neden logosa geçmenin çok zor olduğuyla ilgili olacak. Anne tavuk daha gırtlaktan çıkardığı kısa bir sesle bütün civcivleri etrafında toplar. Civcivler bu […]

Sinemada Beden ve Bellek

Descartes ruh ve beden daha doğrusu bir akıl ve beden ayrımı yaparak hata yapmıştı. Akıl ile bedeni birbirinden farklı şeyler olarak görüyordu. Bedenin bir bütün halinde aklı etkilediğini ya da aklın tüm bedenin bir sonucu olduğunu düşünmüyordu. Bu anlayış elbetteki tarihsel ruh ve beden ayrımıyla ilgilidir. Bir bireyi olduğu kişi yapan değişmez bir öz olup […]

Düşünce Deneyi Örnekleri : Katolik Yamyam

Düşünce deneyi zihin jimnastiği imkanı vermesinin yanında deneyin ulaşabileceği bazı sonuçları ortaya koyabilmesi bakımından işe yarar bir etkinlik. Sadece düşünce deneylerindeki çelişkiler nedeniyle kuramları iyileştirmek ya da deneyin sonucunda neyi aramamız gerektiği ile ilgili seçenekleri daraltmak mümkün. Darwin doğal seçilimin bireysel değil, kitlesel olması gerektiğiyle ilgili bir düşünce deneyi sayesinde evrim kuramıyla ilgili düzeltmeler yaparak […]