Bazı milletlerin bazı spor ya da sanat dallarında daha başarılı olduğuna dair yaygın bir kanı vardır. Örneğin Çinliler neden masa tenisinde iyidir? Bu sorunun cevaplarına baktığımızda temele inmeyen bazı cevaplar da görebiliriz. Eğer iş yöntem, teknik, çalışma ve disiplinle ilgiliyse Çinliler neden futbolda başarılı değildir? Aynı yöntemi futbol için de benimseyemezler mi?
İlber Ortaylı buradaki programda Kayakta düz değil dağlık ülkelerin daha başarılı olduğunu söylüyor ve Rusya’nın buz pateninde başarılı olmasının sebebini yine coğrafya ile ilişkilendiriyor. Rus coğrafyasında bir yere su döktüğünüzde zaten bir pist elde ediyorsunuz. Bu kadar yaygın olarak kaymanın mümkün olduğu bir ülkede bu alanda yetenekli çocukları ortaya çıkarmak tesadüf olmasa gerek.
Coğrafyanın spora etkisi muhtemelen yüzme için de geçerli olacaktır. Sahil kenarında büyüyen çocukların yüzme becerileriyle, yüzmeyi 15-20 yaşında öğrenen çocukların yüzme becelerileri arasında anlamlı bir fark olacaktır. İş sörfe geldiğinde durum daha karmaşık bir hal alacaktır. Sadece deniz yetmeyecek, rüzgarlı bir bölgede yetişmek gerekecektir. Rafting için göl değil belli bir eğim ve akış hızına sahip dereler gerekecektir. Peki ya eskrim, tenis ya da golf için ne gerekecektir?
Sporu tabana yaymak ve sporun demokratikleşmesi
Sporun demokratikleştirilmesi yani sporu tabana yaymak ülkedeki yetenek havuzunu keşfetmenin bir yoludur. Çetin Altan, köylerinde tenis oynanan bir ülkenin kalkınma ölçüsü olduğunu söylemiş. Bir ülkenin bir sporda ilerlemesi için sporun halk tarafından benimsenmiş olması ve halka yayılmış olması önemlidir. Ata sporu tabiri çok önemlidir. Bunun yanında ilgili sporun tesislerinin ülkenin her yerine yayılmış olması önemlidir. Bu da maddi imkanlarla ilgilidir. Ekonomik olarak ileri olan ülkelerin sporda da ileri olmalarının nedeni küçük şehirlerine kadar yapılacak tesislere bütçe ayırabilmeleriyle ilgilidir.
Avrupa ülkelerinin futboldaki başarısı ya da ABD’nin basketbol ve bir dizi sporda dünya standartlarını belirlemesi sporu tabana yaymadaki başarılarının yanında iyi sporcu yetiştirmenin gerektireceği bütçeyi bulmalarını sağlamalarıyla ilgili olmalıdır. Bu sporun paydaşları, antrenörleri, sporcuları vs gerekli ücretleri alabilmelidir. Tatmin etmeyecek ücretler yeterince yetenekli insanların bu alanlara ilgisini azaltacak ve ailelerde de bu konuda bir direnç olacaktır. Gelişmiş bir ülkede spor müsabakalarının bilet ücretleri diğer ülkelere göre çok çok yüksektir. Öğle yemeğini geçiştirerek tasarruf eden bir milletin spora ayıracağı bütçe de düşük olacaktır.
Bazı ülkeler bazı sporlarda kültürel nedenlerle ya da ekonomik olduğu için başarılı olabilir ya da bir şekilde bireysel çabalarla elde edilen bazı başarılar sonrası rol model kaynaklı o spora ilgi artabilir fakat bu durum yatırımlarla desteklenmezse sürdürülebilir olmayabilir. Spor da elbette teknolojiyle bir anlamda ilişkilidir. Sporcunun çalıştığı spor aletlerinden meditasyon biçimlerine, terapilerine kadar. Cristiano Ronaldo’nun -200 derecelik buz odası münferit bir örnek olarak kabul edilse bile bir basket ayakkabısı üretmek tamamen ekonomi ile ilişkilidir. Tamamen sporcunun verimini arttırmak için arge yapan şirketlere sahip olmak çok ileri bir seviyedir.
Köy, belde, şehir ve metropol
Nüfus ve yerleşme beşeri coğrafyanın bir konusudur. Yüzey şekilleri ve iklim spor faaliyetleri doğrudan etkiler. İklimin az çok etkisiyle şekillenen kültür yine sporu etkileyen önemli bir faktördür. Bu fiziki faktörlerin yanında nüfus ve yerleşme de elbette çok önemlidir. Her şey için geçerlidir bu. Küçük yerlerde yetenekli bireyler kaybolup giderler. Bulunduğunuz şehirde size en yakın eskrim kursu kaç km uzakta mesela? Hiç beyzbol sopası gördük mü ya da kaç yaşında gördük? Spor, sanat ve bilim gibi şehirlerde yeşerir.
Coğrafyanın yanında biyoloji ve başka pek çok sebep sporda başarılı olmak için belli derecede etkili olabilir fakat bu yazı zaten sadece spor ve coğrafya ilişkisini ele almıştır. Yoksa zaten İlber Ortaylı’nın videoda dediği gibi eğitim olmayınca coğrafya bir işe yaramaz. Bunların da coğrafyayla ilişkisi olduğunu söylemek konuyu sulandırmak olur. Nedenleri bir yerde durdurmak gerekir çünkü konu uzayzamanın var oluşuna kadar gider 🙂 Özet olarak bir sporda başarılı olmak için o sporun topluma yayılması gerekir ve bu yayma işi coğrafi sebeplerle çok az maliyetle yapıldığında o ülke avantaj kazanır. Yeterince para harcandığında her ülke aşağı yukarı her sporda başarılı olabilir sanırım.
Bir Cevap Yazın