Türkiye Suriye iç savaşından sonra zamanla dünyada en çok mülteci barındıran ülke haline geldi. Osmanlı’dan bu yana Anadolu coğrafyası sürekli mülteci alan bir yer olmuştur. Suriye iç savaşı ise Türkiye’yi mülteci sayısında ilk sıraya yerleştirdi Birleşmiş Milletler Mülterciler Yüksek Komiserliği verilerine göre.
Türkiye’ye gelen mülteciler hangi ülkelerden?
Bu sayı sadece Suriyeli mültecilerin sayısı. Ülkemizdeki en yoğun mülteci nüfusunu Suriyeliler oluşturuyor. Türkiye’de dört milyona (3,9) yakın mülteci var. Suriyeli mülteciler dışınd 0.5 milyonluk bir mülteci nüfusu daha var. Suriyelerilerden sonra en çok Afgan mülteci var (169 bin). Afganları Irak (143 bin) ve İran (35 bin) izliyor.
Ülkemizdeki mültecilerin çoğunluğunun Orta Doğu coğrafyasından geldiğini görüyoruz. Dünyada zaten mülteciler karışık veya fakir bölgelerden geliyor. Avrupa ve Amerika kıtasının (Amerika kıtasındaki bazı ülkeler hariç) mülteci ortaya çıkaran sorunları yok. Dünyada en çok mülteci Suriye, Afganistan ve Sudan’dan geliyor.
Bu sayılar güncel olmayabilir. Veriler 2017 verileri. Haber sitelerinde 2019 yılında yayınlanan haberlerde Türkiye’de 4.5 milyon mülteci yaşadığı bilgisi var.
Türkiye neden dünyanın en çok mülteci alan ülkesi oldu?
Suriye iç savaşı çok sayıda insanın yerinden olmasına neden oldu. Bu insanlar çevre ülkelere ve Batı’ya gitmeye çalışıyorlardı. Türkiye, Suriye’ye hem komşuydu hem de Batı’ya giden yolda bir duraktı. Mülteciler Türkiye üzerinden Batı’ya geçmek için önce burada toplanıyorlardı. Kaçak yollardan Batı’ya geçmeye çalışan binlerce mülteci denizde boğuldu. Aylan Bebek ülkemizin ve dünyanın büyük tepkisini çeken örnek bir faciaydı.
Avrupa ülkeleri mültecileri kendi ülkelerinde istemediler ya da sınırlı tutmak istediler. Sarı Yelekler protestolarında bile zorunlu göç meseleleriyle ilgili çözüm talepleri vardı. Mülteci meselesi hem sınırlarında aşınmalar olduğu için hem de dünyada “insan haklarının savunucuları” imajını korumak için Türkiye’ye bir antlaşma önerdiler.
Türkiye ve Avrupa Birliği (AB), 18 Mart 2016’da imzalanan ‘Mülteci Mutabakatı’ imzaladı. Antlaşmanın özeti şuydu: Türkiye göçmenlerin Türkiye’de kalmalarını, AB ülkelerine geçiş yapmalarını engelleyecek karşılığında AB ülkeleri Türkiye’ye 6 milyar euro, Türkiye vatandaşlarına AB ülkeleri için vize kolaylığı ve Türkiye’nin AB’ye girme sürecinin hızlandırılmasını sağlayacaktı. Tabii antlaşmaya AB’nin ne kadar uyduğu tartışmalı bir konu olarak kaldı.
Mülteci meselesi hala gündemdeki en önemli konulardan biri. Teke Tek programının Suriyelilerle ilgili bölümünü buradan izleyebilirsiniz.
Mülteci ve göçmen farkı
Mülteciler ve göçmenler birbirine karıştırılmamalıdır. (Suriyelilerin durumu biraz daha farklıdır. İlgili videoda konuya değiniliyor.) Mülteci tanımı şudur:
Uluslararası hukukta “mülteci” kavramı, vatandaşı olduğu ülke dışında olan ve “ırkı, dini, tabiiyeti, belirli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncesi nedeniyle zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu” için vatandaşı olduğu ülkeye dönemeyen veya dönmek istemeyen kişileri ifade etmektedir.
Göçmenler ise hayat koşullarını iyileştirmek amacıyla başka ülkelere giden insanlardır. Eğitim, daha iyi yaşam koşulları göçmenlik sebebi olabilir ve bu insanlar göç ettikleri ülkelerden vatandaşlık almaları normal bir durumdur.
Göçmen; hem maddi ve sosyal durumlarını iyileştirmek hem de kendileri veya ailelerinin gelecekten beklentilerini arttırmak için başka bir ülkeye veya bölgeye göç eden kişi ve aile fertlerini kapsamaktadır. Esas olarak, ülkesinden zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için değil, eğitim ve çalışma gibi nedenlerle ayrılan kişiler olarak tanımlanabilir. Göçmenler, vatandaşı oldukları ülkelerin korumasından yararlanmaya devam ederlerken, daha iyi bir yaşam standardına kavuşabilmek için, kendi istekleri ile bu yolculuğa çıkarlar.
Dünyada en çok göçmen alan ülkeler ise daha farklıdır. Göçmenler gittikleri ülkeye dikkat ederler. Gelişmiş Avrupa ülkeleri ve ABD göçmenler için iyi bir tercihtir. Ülkemizde de göçmen sayısı son yıllarda artmaktadır. Mülteci ve göçmenler karıştırılmamalıdır.
Dünyada en çok mülteci barındıran ülke Türkiye’dir.
