Formal Eğitim ve Şehirden Öğrenmek

Formal eğitim nedir?

Formal eğitim başta okullar olmak üzere resmi veya özel kurumlarca belli bir programla, belirli bilgilerin, kazanımların ya da davranışların eğitmenlerce verilmesi işidir. Okulların, üniversitelerin, halk eğitim merkezlerinin ve her çeşit kursun verdiği eğitim formal eğitimdir. Formal eğitimin özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Formal eğitimin özellikleri

• Planlı ve programlıdır. Eğitimin amacı önceden yazılı olarak belirlenmiştir. (Hangi konunun hangi mekanda ve hangi zamanda verileceği bellidir.)
• Eğitim süreci belirli zamanlarda ölçülür ve değerlendirilir.
• Eğitim uzman kişilerce ve sürece özgü materyaller kullanılarak verilir. (Ders kitapları, sunular, modeller vs. ile.)
• Amaç istendik (olumlu) davranışlar oluşturmaktır.

Formal eğitim örnekleri : İlkokullar, ortaokullar, liseler, halk eğitim kursları vb.

Formal eğitim bildiğimiz okul eğitimidir ve öğrenmenin büyük bir kısmı bu şekilde gerçekleşir. Devletin belirlediği eğitim hedefleri kurumlarda, uzmanlarca bireylere aktarılır. Çoğu zaman eğitim dediğimizde aklımıza gelen şey de budur zaten.

Okul dışı eğitimin özellikleri

Formal eğitimin dışında kalan öğrenmeler için okul dışı eğitim kavramını kullanabiliriz. Literatürde daha farklı bir anlamda kullanılsa da belli bir programa dayanmayan, doğal süreçlerle gerçekleşen eğitim anlamında okul dışı kelimesini kullandım. Bir bireyin arkadaş grupları içerisinde, ailesinde ya da iş yerinde kendi gözlemleri ile yaptığı öğrenme buna dahildir. Hiçkimse bize öğretmek için çabalamadığı halde öğrendiğimiz bilgilerden oluşur okul dışı eğitim.

• Planlı ve programlı değildir. (okul dışı öğrenme, formal eğitimin aksine öğrenilecek bilgiler önceden belli değildir, belirli bir sürede ve mekanda gerçekleşmez. Doğal ortamlarda kendiliğinden gerçekleşir.)
• Eğitim süreci olmadığı için bir ölçme ve değerlendirme söz konusu değildir.)
• Öğreticiler profesyonel değildir, her an her yerde öğrenme gerçekleşebilir.
• Öğrenme hedefleri önceden belirli değildir bu yüzden hem iyi hem de kötü davranışlar kazanılabilir.

Okul dışı eğitim örneği : Bir çocuğun bir arkadaşından ıslık çalmayı öğrenmesi, yeni bir küfür öğrenmesi veya bir geometri formülü öğrenmesi.

Okul dışı eğitim her an her yerde gerçekleşebilir. Okulda bile. Aileden öğrenilen bir bilgi de bu kapsamdadır. Öğrenilen davranış iyi ya da kötü olabilir. Kültürel davranışlar genelde bu yolla öğrenilir.

Formal eğitim ve okul dışı eğitim, bireyin eğitim kalitesini birlikte belirler.

İlber Ortaylı her şehre üniversite kurulmasıyla ilgili ağır bir eleştiride bulunmuştu. Bir üniversite öğrencisini üniversitedeki hocaları kadar yaşadığı şehir de eğitir. Bir şehirdeki toplu taşıma, cadde kültürü, mekanlar ve insanlar arasındaki iletişim de bireye bir şeyler öğretir. Formal eğitim kadar önemli olan şehir kültürü, okul dışı eğitim yoluyla bireye geçer. Bu çoğu zaman formal eğitimle kazandırılamayacak önemli becerileri sağlar bireye.

Okul dışı eğitimin güçlü olması formal eğitimin de daha başarılı olmasını sağlar. Küçük yerlerde ve köy okullarında öğrencilerde yaşantı ve deneyim eksiklikleri olabilir. Bu durumda formal öğrenme için verilen örnekler sınıfta karşılık bulmaz. Bilgisayar ve internete sınırlı erişimi olan bir çocuğa algoritma kavramını anlatmak da onu bilgisayar oyunları üzerinden güdülemek de zor olacaktır. Örneklerin ve anlatılanların karşı tarafa geçmesi için bunların okul dışı öğrenme ile bireyde oluşması gerekmektedir.

Bir şehirde bir havaalanı, raylı ulaşım, bisiklet yolu, iyi bir kütüphane, sanat atölyesi ve atm gibi sistemlerin olması bile bireye belli beceriler katar. Bu tür şeyler bireyi bir anlamda eğitir ve onun becerilerini arttırır. Bazen basit bir qr kod okutma işi bireyin gelişiminde formal eğitimden daha etkili olabilir. Formal eğitim çok önemlidir fakat okul dışı eğitim belki de formal eğitimden daha da önemlidir. Okul dışı eğitim ve formal eğitim birlikte eğitimin kalitesini belirler.

Öğrenme deneyimdir ve deneyim şehirden gelir.

Deneyim yani yaşantı eksikliği sınıflarda çocukları zorlayan bir durumdur. Bir şiirin ya da kompozisyonunun zenginliği öğrencinin deneyim zenginliği ile ilişkili olduğu gibi öğrenme becerisi de deneyimlerle doğrudan ilgilidir. Öğrenme işi eski bilgiler ile yeni bilgiyi birleştirme işidir. Yeni bilgi, eski bilgilerle birleşmezse kalıcı bir öğrenme olmaz. Bunun yanında benzetme yapmak öğrenmeyi kolaylaştırır ve beceriyi transfer etmeyi sağlar. Öğreteceğimiz deneyimin benzeri bir deneyime sahip olan öğrenci yeni deneyimi kazanmakta güçlük çekmez.

Öğrencinin deneyimleri onu yeni öğrenmelere hazırlıyorsa bu deneyimi sağlayacak olan şey şehirdir. Binaların mimarileri, park ve bahçelerin peyzajı bile bir şeyler öğretir bireye. Şehir kültürü, bilgiyi ve görgüyü arttırır.