Veda Hutbesi manevi olduğı kadar tarihi olarak da insanlığı derinden etkileyen olaylardan biri. Yazıda Veda Hutbesi hakkında H. Ahmet Özdemir’in “Son Peygamber’in (s.a.v.) Son Mesajı Olarak Veda Hutbesi” isimli makalesinden yararlanılarak kimi bilgiler verilmiştir.
Veda Haccı ve Veda Hutbesi nedir?
Hz. Peygamber’in (sav) hicretten sonra yaptığı ilk ve tek haccı genelde Vedâ Haccı olarak adlandırılır. O, bu haccı esnasında Arafat başta olmak üzere değişik zemin ve zamanlarda hitabelerde bulunmuştur. Bu konuşmalar daha sonra Veda Hutbesi başlığı altında toplanmıştır. Kendinden önce gelip geçen peygamber kardeşlerinin ardından ümmetlerinin içine düştüğü dini, dünyevi yanlış ve sapmaları tespit etmiş olan Hz. Muhammed, ashabının şahsında ümmetine, hattâ bütün insanlığa hitap ederek uyarılarda bulunmuştur.
Veda Hutbesi ne kadar güvenilirdir?
Allah Rasûlü’nün (s.a.v.) Medine-Mekke-Medine hac güzergâhı, konakladığı mekânlar, gidiş-dönüş yolundaki söz ve uygulamaları, hac ibadetini yapış ve yaptırış şekli… sahabe-i kiram tarafından birbirini destekleyen ve tamamlayıp bütünleyen rivayetler halinde çoğu zaman en ince ayrıntısına varıncaya kadar zapt edilip aktarılmış ve kaynaklarımızca kaydedilmiştir. Dolayısıyla bizler bugün itibariyle Peygamberimizin (s.a.v.) nasıl haccettiğini, haccı esnasında yaşananları ve yazımıza konu edinmeye çalışacağımız hutbelerini bu rivayetler, zabıtlar ve kayıtlar ışığında tespit etme imkânına sahibiz.
Veda Hutbesi aynı zamanda insan haklarının gelişim sürecindeki önemli belgelerden biridir.
Son dönemde genelde İslâm ülkelerinin tamamında ve bu arada ülkemizde Veda hutbesinde söz konusu edilen hususların daha çok insan hakları ile ilişkilendirilerek ele alındığına şahit oluyoruz. Veda Hutbesi metninde insan hakları ile ilgili hususların yer aldığı bir gerçektir.
Hz. Peygamber (s.a.v.) Vedâ Hutbesi’ni irad ederken inanç, ibadet ve muamelat konularına, sosyal hayata ilişkin hususlara, iktisadi düzenle ilgili bir meseleye, takvim ve tarih mevzularına yer vermiştir. Bu başlıkları biraz daha açarak ele alacak olursak Vedâ Hutbesi metninden şu maddeleri çıkarabiliriz. (Maddelerin tamamı yer almamaktadır. Tüm maddeler için kaynağa tıklayın.)
Veda Hutbesi Maddeleri
“Ey inananlar, sözümü iyi dinleyin. Vallahi bilmiyorum, belki de bu seneden sonra burada sizinle bir daha buluşamayabilirim.”
- Orada bulunanların sözlerini orada bulunmayanlara aktarması ve gerekçesi, müslümanların kalplerine kin ve kıskançlığı sokmayacak üç şey: Allah’a ihlasla ibadet, yöneticilere nasihatte bulunmak, inanç ve ibadette İslâm cemaatine tabi olmak.
-
Müslümanların kanlarının (canlarının) ve mallarının birbirine haram oluşu.
-
Tebliğ ettiğine şahit tutma ve insanların Rablerine kavuştuklarında sorguya çekilecekleri,
-
Emanetlerin sahiplerine iadesi,
-
Kabe muhafızlığı (sidâne) ve hacılara su sağlamak işi (sikâye) dışındaki câhiliye adetlerini ayaklarının altına aldığı ve hükümsüz olduğu,
-
Faizin kaldırılması, sadece ana paranın (sermayenin) alınacağı, borçludan fazla veya eksik para alınmaması, Allah’ın faizi haram kıldığı ve ilk kaldırılan faizin de amcası Abbas b. Abdülmuttalib’in faizi olduğu,
-
Kan davalarına son verildiği ve kaldırılan ilk kan davasının İbn Rebi‘a b. Haris b. Abdülmuttalib’in kan davası olduğu.
-
Taammüden (kasten) adam öldürmenin cezasının kısas (idam) olduğu, sopa ve taşla işlenen cinayetin de taammüden öldürmeye benzediği, cezasının yüz deve olduğu, daha fazla diyet istemenin câhiliye insanı davranışı sayılacağı,
-
Zamanın Allah’ın gökleri ve yeri yarattığı gündeki haline, eskiye döndüğü, Allah’ın ayların sayısını 12 olarak takdir ettiği,
-
Erkeklerle kadınların birbiri üzerinde hakkı olduğu, (Bu maddenin ayrıntılı hali için makaleye göz atabilirsiniz.)
-
Tebliğe şahit tutma,
-
Kendisinden sonra küfre dönüp birbirlerinin boynunu vurmamaları,
-
Sımsıkı sarıldıklarında asla sapıtılmayacak apaçık öyle bir şey bırakmıştır ki bunlar Allah’ın kitabı, Peygamberin sünnetidir.
-
Müslümanın müslümanın kardeşi olduğu, onu aldatmayacağı, hıyanet etmeyeceği, gıybet de etmeyeceği, müslümanın kanının (canının) müslümana haram olduğu, kimseye müslüman kardeşinin malının gönül rızasıyla olmadıkça helal olmayacağı,
-
İnsanların Rablerinin de, babalarının da bir olduğu, İslâm dininde eşit oldukları, hepsinin Âdem soyundan, Âdem’inse topraktan olduğu, Allah katında en şerefli olan insanın O’ndan en çok sakınan olduğu, Arabın Arap olmayana üstünlüğünün ancak takva ile olabileceği,
-
Allah’a karşı en azılı düşmanın kendisini öldürmek isteyenin (meşru müdafaa, nefsini savunma) dışındakini öldüren ve kendisini dövenden başkasını dövmeye kalkan olduğu,
-
Kölelere iyi davranılması, onlara yediklerinden yedirilmesi, giydiklerinden giydirilmesi, bir suç işlediklerinde cezalarının hürlerden aynı suçu işleyenlere kıyaslanması,
Son olarak,
Burada yer alan maddeler makaledekilere göre kısaltılmıştır. Madde içerikleri daha geniş ve sayı olarak da fazladır. Makaleyi buradan okuyabilirsiniz. Bu yazıda kimi maddeler yer almakla birlikte bir değelendirme yapılmamıştır. İlgili madde hakkında farklı farklı kişilerle konuşmak maddenin bağlamını anlamak açısından faydalı olacaktır.
Bir Cevap Yazın