Neden unuturuz? Bu konunun psikolojik sebepleriyle ilgili daha önce Freud ile alakalı bir yazı yazmıştım. Unutma konusunu sadece bu şekilde ele almak tabii yetersizdi. Bir arkadaşım incelemem için elime Psikoloji ders kitabı verince ilgili konunun genel sebeplerini gördüm. Neden unuturuz? Sorusunun cevabı sade fakat doğru şekilde veren metni buraya aktarıyorum.
Unutma çeşitli kuramlar tarafından farklı şekilde açıklanır. Nörofizyolojik kurama göre yeni bilgiler öğrenilirken sinir hücreleri arasındaki bağlantı sayısı artar. Sürekli uyarılan sinirler arasındaki bağlar artarken kullanılmayan bağlantılar zayıflayarak kopar ve unutma gerçekleşir. Davranışçı kurama göre pekiştirilmeyen bilgiler ve davranışlar söner yani unutulur. Psikanalitik kurama göre ise unutma istenmeyen anıların bilinçaltına atılmasıdır.
Unutma nedir?
Genel olarak unutma, bilgilerin uzun süreli belleğe gönderilmemesi ya da uzun süreli bellekte var olan bilgilerin gerektiğinde geriye çağrılamaması durumu olarak tanımlanabilir.
Unutma, uzun süreli bellekte saklanan bilgilerin geri getirilememesidir. Çoğu zaman uzun süreli bellekteki bilgilerin hatırlanamadığı için unutulduğu varsayılır. Merak uyandırmayan, ilgi duyulmayan, önemsenmeyen, tekrar edilmeyen ve duyguların işin içine girmediği olaylara ilişkin bilgiler genellikle daha kolay unutulur. Unutmaya neden olan faktörler aşağıda belirtilmiştir.
a) Bilgilerin Kullanılmaması ve Tekrar Edilmemesi:
Tekrar edilmeyen ve kullanılmayan bilgiler unutulur. Sık kullanılan bilgiler alışkanlık hâline geldiği için kolay kolay unutulmaz. Öğrenmenin hemen arkasından belli aralıklarla yapılan tekrarlar hatırlamayı kolaylaştırır.
b) Bilinçaltına Atma (Güdülenmiş Unutma):
İstenilmeyen, hoşa gitmeyen, rahatsız eden anılar, durumlar ya da fikirler bastırılarak bilinçaltına atılır ve unutulur. Yaşanılan travmaların unutulması bu türden bir unutmadır.
c) Ket Vurma (Bozucu Etki):
Bir öğrenmeden önce ya da sonra gerçekleşen bir başka öğrenmenin diğerini unutturmasına bozucu etki denir. Bozucu etki ileriye ve geriye ket vurma olarak ikiye ayrılır.
İleriye ket vurma, eski öğrenilenlerin yenileri unutturmasıdır. Örneğin okul değiştiren öğrenciye numarası sorulduğunda öğrenci yeni numarası yerine eskisini söyler.
Geriye ket vurma, yeni öğrenilenlerin eskileri unutturmasıdır. Örneğin İngilizce dersinde bir grup kelime ezberlendikten sonra ikinci bir grup kelime ezberlenirse ilk gruptaki kelimeler unutulur.
ç) Organik Nedenler:
Beyinde hücre kaybı veya çeşitli hastalıklar ve yaşlanma sonucu beynin fonksiyonlarını tam olarak yerine getirememesine bağlı unutmadır.Yukarıda belirtilenlerin dışında depresyon, stres, uykusuzluk, kaygı, bazı vitaminlerin vücutta eksik olması gibi faktörler de unutmaya neden olabilir.
Unutmayla İlgili Genel Olarak Şu Sonuçlar Çıkarılabilir
1. Beynin zarar görmesi dışında tam unutma yoktur.
2. Öğrenmeden sonra uyku unutmayı yavaşlatır. Bunun en önemli nedeni zihnin yeni uyarıcılara maruz kalmamasıdır.
3. Unutma, öğrenmeyi izleyen zamanda en fazladır. Öğrenmenin ardından başlangıçta kayıp daha büyük ve hızlıyken sonra yavaştır.
4. Unutma genellikle yeniden eskiye doğru gerçekleşir. Eski anılar daha çok hatırlanır.
5. İlgi çeken, hoşa giden bilgiler daha zor unutulur.
6. Soyut konular somut konulara göre daha çabuk unutulur.
7. Anlamsız olanlar anlamlılara göre daha çabuk unutulur.
8. Kullanılan bilgiler geç unutulur.
9. Öğrenirken mümkün olduğunca çok duyu organını işin içine katmak, hatırlamayı kolaylaştırır ve unutmayı zorlaştırır.
10.Öncelik ve sonralık etkisiyle en başta ve en sonda öğrenilen bilgiler daha iyi hatırlanır. Örneğin size ezberlemeniz için bir liste verildiğinde listenin başındakileri ve sonundakileri daha iyi hatırlarsınız. En az hatırladıklarınız listenin ortasında kalanlar olur.
Neden unuturuz başlıklı bu yazı için 10. Sınıf Psikoloji (2019) ders kitabından faydalanılmıştır.
Bir Cevap Yazın