Osmanlıca Kelimeler ve Anlamları (Günümüzde Kullanılanlar)

Yazıya başlamadan önce birkaç noktaya açıklık getirmeli. Osmanlıca kelimeler olarak ifade ettiğim sözcükler Arapça ve Farsça gibi dillerden Türkçe’ye geçmiş, onun içinde kendine yer etmiş kelimeler. Bu kelimeler bugün daha az kullanılıyor. Belki resmi evraklarda, belki mesleki terimlerde yerini koruyan sözcükler. Bu yazıda örneklediğim kelimeler ise Kazım Karabekir‘in ve Halide Edip Adıvar‘ın da kitaplarında kullandığı kimi kelimeler. Kişilerin yaşadığı dönem düşünülürse, bu kelimelere günümüze uzanan kelimeler demek yanlış olmaz.

Türkçe diğer dillerin en güzel yanlarını kendine katabilmiş bir dil. Yine de bazı kelimelerin günlük dile geçmemesi veya bilinmemesi dilin ifade gücünü azaltıyor. Örneğin biz, kestane balının tadını da biberin tadını da ifade etmek için “acı” kelimesini kullanırız. Kimi dillerde bu ayrım kendini gösterir. Bir başka örnek, biz fare öldürmek için kullanılan maddeye de yılanın sahip olduğu öldürücü özelliği ifade eden sıvıya da “zehir” deriz.

Bu örnekler dilin ifade gücünün yetersizliği anlamına mı gelir bilmiyorum fakat bazen bu ayrımların yapılamaması dilin ifade gücünü azaltır. Şu örnek cümleye bakalım :

Cenubî Afrika’da, İngiliz ve Boer’ler arasında geçmiş olan harpte, hangi tarafın haklı olduğuna dair münazara ekibimizin bir münakaşasıdır.

Osmanlıca kelime ne demek? Arapça kökenli bu iki kelime Osmanlıca kelimeler arasında sayılmalıdır. Bu kelimelerin dışlandığı bir dil daha az zengin olacaktır. Bu kelimeleri kullanmadan bu cümlenin kapsadığı anlamı ifade etmek daha zor olacaktır.

(Osmanlıca öğrenmek konusunda bu yazıya bakabilirsiniz.)

Osmanlıca Kelimeler ve Anlamları ile ilgili örnek cümleler

müteessir : üzülmüş, üzgün

Babam müteessir oldu, beni okşamaya gönlümü almaya çalıştı.

aksülamel : Tepki, reaksiyon

Hassasiyeti etrafta hiçbir aksülamel uyandırmazdı.

mefhum : kavram , mazi : geçmiş , akıbet : sonuç

Onlar dahi kudret mefhumunu yanlış anladıkları müddetçe şekil ve isimleri ne olursa olsun, çöküp gitmeye mahkûmdur. Maziden ders almayanların akibeti budur…

zillet : aşağılanma

Eve girerken herhangi bir insanın küçük ve kötü bir hareketten sonra duyabileceyi zilleti tattım.

insiyak : içgüdü

Garip olarak on beş yaşındaki bir kızda nadir olan dinî insiyak bende çok kuvvetli idi.

tasvip : onama , uygun bulma

Zavallı Ali Şamil Paşa bu kavgayı tasvip etmemişti.

içtimai : toplumsal

Osmanlı devrinin sisteme bağlı içtimaî yardım hissine uyarak, o mahallenin birkaç fakir çocuğu da mektebe verilir, masrafları görülürdü.

müstehzi : alaycı (istihza : gizli ve kinayeli biçimde alay)

Gözleri büyük, mahzun, biraz müstehzi idi.

iltica : sığınma

Soralım mı?” deyince koşarak babamın bürosuna iltica ettim

muzdarip : ızdırap ve acı çeken

O günlerde her küçük kıza bir halayık şakası yaparlar, her küçük kız da bundan mustarip olurdu.

garabet : gariplik, tuhaflık

Uçları âdeta karmakarışık renkli olan bu saçların garabeti herkesi güldürüyor, ondan sonra da bu sıkılık kafamı ağrıtıyordu.

muvaffakiyet : başarı

İftar pek de muvaffakiyetli olmadı.

yeis : umutsuzluktan doğan karamsarlık, üzüntü

Deniz kenarına gidememiş olmam, içimde bir yeis uyandırdı.

itiyat : alışkanlık , tenkit : eleştiri

O günlerde Haminne ile konuşurken borçlanma itiyatlarını tenkit ederdim.

Sabahattin Ali’nin meşhur sözlerinden birinde de geçer bu kelime :

İçimizde şeytan yok… İçimizde aciz var… Tembellik var… İradesizlik, bilgisizlik ve bunların hepsinden daha korkunç bir şey: hakikatleri görmekten kaçmak itiyadı var.

iptidai : ilkel , mübalağa : abartı

O kadar iptidaî ve mübalâğalı bir hassasiyetle dolu idi ki.

saik : sebep

Bunun saiki belki kendisinin yabancı kaldığı bir âlem yaratmaktı.

tevarüs : Kalıtım yoluyla birinden diğerine geçme.

İkisinden de birçok şeyler tevarüs etmişimdir.

tezahürat : “Hastalıklarda belirtiler” TDK’ya göre. (Burada belirti anlamında)

Hislerinin maddî tezahüratı yoktu, biz de dahil, hiç kimseyi okşayıp, öptüğünü görmedim. Bunun tek istisnası oldu. O da ölüm döşeğinde.

ihtiras : aşırı güçlü istek, tutku

Her halde Haminne’yi büyük bir ihtirasla sevmiş ve hâlâ sevdiğine şüphe yoktu.

şahika : doruk

O günlerde, hatta onun şiddetinin şahikasını ifade eden “Yediği nane macununa bak,” sözünü bile sarfetmiyordu.

Eski Osmanlıca kelimelerden günümüzde daha az kullanıklarımız eskisinden daha güzel de olabiliyor.

mütemadiyen : sürekli, ara vermeden

Havva Hanım da mütemadiyen lâfa karışıyordu.

intikal : geçiş

Galip’e sanatının tohumu belki de Kemal dayısından intikal etmiştir.

itidal : ölçülülük , soğukkanlılık

Bilhassa Türk kadını, kafa ve kalbindeki itidal ve cemiyete karşı muhabbetle dolu olduğu bir zamanın hasretini çekiyordu.

amil : etken, sebep

Bu iradeli kadının kocasının evinden çekilmesi bu yıkımın başlıca âmili olmuştu.

muhayyel : hayal edilen (hayali) , tahayyül : hayalde canlandırma

Kiria Eleni devrinden hafızamda kalmış olan, her halde tamamen muhayyel Aleksi adlı bir arkadaşım daha vardı.

fazilet : erdem

Şayeste’nin bence başka bir fazileti de fazla zeki olmaması idi.

mukadderat : yazgı

Galiba mukadderatımıza hâkim olan kudretin, biz zavallıların zaaflarına gülen bir tarafları vardır.

zail : ortadan kalkan

Herkesten başkalık ve ayrılık zail oluyor, ben de bu kalabalığın parçası oluveriyordum.

umum : tüm, kamu iştirak : ortaklık (müşterek : ortak)

Bu günlerde artık, hayatta umumun iştirak ettiği maddî hakikatleri de seziyorum.

cüda : çok sevilen bir şeyden ayrı kalmak (Farsça)

Sabahları sırf Eleni’den cüda düşmemek için, giydirilirken ayakta zorla duruyordu.

müphem : belirsiz , galebe : yengi , muğlak : anlaşılması güç

En müphem, fakat bütün zaman için galebesi en zor, en fazla mücadele edilen bir his vardır.

meşakkat : güçlük  (marka : iz anlamında İtalyanca kökenli)

Derin çizgileri, bu kadının başkaları uğrunda, başkaları namına katlandığı meşakkat ve ıstırabın markaları idi.

tazip : sıkıntıya sokma, üzme

Onu tazip eden şey kendi yaşında ve kendi sınıfına mensup çocukların kıyafetlerinin bambaşka olması idi.

tecessüs : görme, anlama merakı , mütalaa : ayrıntılı düşünme ile oluşan görüş ve yorum

Bir zaman sonra evi dolduran üvey annenin akrabası, kardeşleri çocuğa tecessüs ile bakıyor, mütalaa yürütüyorlardı.

menfur : iğrenç , mahluk : yaratık (mahlukat : yaratıklar)

Hepsi büyük erkekler gibi giyinirler, gürültücü ve menfur mahlûklardır.

müfrit : aşırı (ifrat : ölçüyü aşma)

Haminne’ nin ölçüsüz israfı, şahsî keyfin değil, müfrit cömertliği yüzündendir.

peyda : belli, açık (Farsça) hasıl : ortaya çıkan görünen

Bu hastalık sona erip de küçük kız evde dolaşmaya başladıktan sonra, hayat sahnesinde bir başka varlık peyda olmuştur. Bu defa evde bir de Saraylı Hanım hâsıl olmuştu.

mütenasip : orantılı

Boyuyla hiç de mütenasip olmayan ince sesiyle, “Küçük niinee,” diye çağırır.

Türkçe Arapça ve Farsça kelimeleri birleştirerek yeni kelimeler türetmiş bir dildir.

yeknesak : tekdüze (Burada Türkçe’nin bir hüneri olarak Farsça “yek” ve Arapça “nesak” kelimeleri birleşmiştir. İki dilde de olmayan bu kelime Osmanlıca kelimeler arasında sayılabilecek bir kelimedir.)

Rüzgârın kendine mahsus yeknesak uğultusunu, yaprakların garip havasını dinlerdi.

istidat : yetenek

Tohum hâlindeki resim yapmak istidadı bu ailenin ikinci neslinden olan tanınmış bir ressamda kendini göstermiştir.

rikkat : naziklik

Büyükbaba bir yandan kaskatı ellerinden umulmayacak bir yumuşaklık, bir rikkatle küçük kızın saçlarını okşuyordu.

reva : uygun, yakışır , tedhiş : yıldırı

Rasim Dadı’nın çocuğa reva gördüğü tedhiş ve işkenceler arasında bir tanesi vardır ki onu hatırlayamaz.

sakil : çirkin

Küçük kızın Rasim Dadı dediği, çiçek bozuğu, sakil ve ters bir kadın da vardır.

hülasa : özetle, kısaca

Hulâsa, bu kadın, bu renk ve güzel koku  arasında sadece bir notadan ibarettir.

muvazi : paralel ( Paralel sözcüğü Fransızca kökenlidir. Bilindiği gibi Osmanlıca kelimeler arasında ve Türkçe’de Fransızca çok kelime vardır.)

Bu ev, Ihlamur’a giden uzun caddeye inen, birbirine muvazi dik yokuşlardan birinin hemen hemen tepesindedir.

muntazam : düzenli , ahenk : uyum (Farsça) , mütekabil : karşılıklı , teshir : ele geçirme

Udînin hareketi ile dinleyenlerin inleyişleri o kadar muntazam bir âhenk içinde geçiyordu ki dinlediğim şarkılardan fazla, bu mısra sonu mütekabil hayranlık beni teshir etti.

levazım : gerekli olan şeyler, araç ve gereçler

Fakat ertesi sabah, hareketimizden evvel, levazımın başında olan Kaymakam Kemal Bey beni görmeye geldi.

muhtelif : çeşitli , müteşekkil : oluşmuş

Vaktiyle Cizvitler tarafından yapılmış olan, geniş bir bahçe içinde, muhtelif sağlam taş binalardan müteşekkil bir kolej imiş.

memba : kaynak

Bütün varlığını membaı ve yaratıcısı olan Allah çölde insana ne yakın geliyor.

müşahede : gözlem

Korku ve cesaret, adamına göre, daha doğrusu mizaca göre çok değişken bir şey olduğunu bana yıllarca süren psikolojik müşahede öğretti.

vakfetmek : adamak

Hayatını bütün hastalara vakfetmiş, bütün insaniyeti içine almış güzel bir kalbi vardı.

istinat : dayanma

Cemal Paşa, tahsil meselesini, dinî olmaktan ziyade liberal ve Garb esaslarına istinat ettirmek istiyordu.

Dilimizde bir konuda birden fazla kelime olmasının nedeni çoğu zaman etkileşime girdiği diğer dillerdir. Osmanlıca Kelimeler bu etkileşimin toplamından gelir.

beyaban : çöl (Farsça) sahra : çöl (Arapça)

Acaba gelip alacaklar mı? Yoksa, bu beyâbâna ölsün, gitsin diye mi bırakmışlardı?

bariz : belirgin , tenevvü : farklılık)

Aralarında hayale sığmayacak derecede bariz bir tenevvü vardır.

muvazene : denge

1916’da aklî bir muvazenesizlik geçiriyordu.

riyazet : nefsin isteklerini kırma

Sadeliği, riyazeti, biraz mistik ve içine dalmış gibi görünen tavrı insanı biraz düşündürürdü.

müteyakkız : uyanık, tetikte

En küçük harekete karşı müteyakkız görünüyorlar, elleri taş almak için yere uzanıyordu.

nedamet : pişmanlık

Onu bazan üzmüş olmamı düşünerek içimde acı bir nedamet hissi uyanmıştı.

elzem : çok gerekli , telakki : kabul etme

Vatanı için elzem telâkki ettiği herhangi meselede en büyük eziyet ve fedakârlığa katlanırdı.

tahakkuk : gerçekleşme

Yeni Turan hiç şüphesiz bir ütopya idi ve ütopyalar gibi tahakkuk ettirilmesi mümkün olmayan gayeleri vardı.

tevekkeli : boşuna

Tevekkeli iki bin yıl evvel dünyaya örnek olan yüksek felsefe, fikir ve sanat mahsullerini vermemişti.

ilhak : katma, bağlama

Esasen Avusturya, Bosna ve Hersek’i ilhak ederek mirasa konmak salgınına başlamış bulunuyordu.

mahiyet : öz, esas

Eserin mevzuunu da unutmuş ve elimde bir kopyası olmadığı için onun üstünde dönen kavganın mahiyetini de pek hatırlayamıyorum.

müsavat : eşitlik, denklik

Kendisi de bütün gün kadın erkek müsavatını âdeta bir papaz gibi büyük mitinglerde vaaz eder dururdu.

intiba : izlenim

Parlamentoyu ziyaretim de bende derin bir intiba bıraktı.

takim : verimsizleştirme ,  kıtal : vuruşma , birbirini öldürme

Hepimizin kafasını, ihtilâlleri takim eden tedhiş ve kıtal haberleri tazip ediyordu.

ihtilaf : ayrılık , uyuşmazlık

İzmir’den gönderilen askerî kuvvet dahi ihtilâf saflarına geçince vaziyet çok ciddîleşmişti.

temayül : bir tarafa eğilme, meyletme

İçimde kapalı kalmış olan fikrî temayüller önlerinde yeni ve geniş sahalar bulabildiler.

lalettayin : Eskimiş, sıradan

Geriye kalan üç dört yolcuya gelince bunlar lalettayin ve renksiz insanlardı.

Diğer Osmanlıca Kelimeler ve Anlamları

bilhassa : özellikle

sergüzeşt : macera

tekerrür : tekrarlanma

inkişaf : gelişme , gelişim

serzeniş : yakınma

içtima : toplantı

intibak : uyum

veçhe : yön

mihnet : sıkıntı

vakar : ağırbaşlılık

metanet : dayanıklılık

müsamaha : hoşgörü

tefsir : yorumlama

mütefekkir : düşünür

taassup : bağnazlık

mukavemet : dayanma, karşı koyma

vecize : özdeyiş

ihsan : iyilik etme

icabet : bir çağrıya gitme

istitrat : sırası gelmişken söylenen söz

mülaki : kavuşan

müşfik : sevecen

teferruat : ayrıntı

efkar : düşünce, fikir

mamafih : bununla birlikte

teşci etmek : cesaretlendirmek , yüreklendirmek

vasıl olmak : ulaşmak, varmak

salahiyet : yetki

mugayir : aykırı

tumturaklı : Anlama bir şey katmayan, bir anlam bildirmeyen ancak kulağa hoş gelen

vuzuh : açıklık , aydınlık

inkisârı hayâl : hayal kırıklığı

riyaziye : matematik

zümre : topluluk

taltif : ödüllendirme

güzide : seçkin

hilkat : yaradılış , fıtrat

mahir : becerikli , yetenekli

feragat : hakkından kendi isteğiyle vazgeçme

tetkik : inceleme , araştırma

Harhalde yukarıdaki kelimeler günümüzde en çok kullanılan, Osmanlıca kelimeler dediğimiz kelimelerin büyük çoğunluğunu kapsıyordur. Yazıyı daha fazla uzatmamak adına kimi kelimelerle ilgili örnek cümleleri eklemedim. Yorumda belirtirseniz eklerim. Kelimelerin anlamlarını TDK’nın sitesinden aldım. Osmanlı Türkçesi dememizin daha doğru olacağı, Osmanlıca kelimeler ve anlamları bunlar.

Hergün yeni bir Osmanlıca kelime öğrenmek istiyorsanız şu Twitter hesabını takip edebilirsiniz. Ben de şimdi gördüm.

46 yanıt

  1. rapçi mahlası arıyorum sizce ne yapıyım ?

  2. Ertugrul avatarı
    Ertugrul

    OSMANLI’DA EVLENME TEKLİFİ
    – ” Ey dilberi rana! Ey tesadüf-ü müstesna! O mahrem suratınızı görünce size lahza-i kalpten sarsıldım… Niyetim acizane-i taciz etmek değildir.. Bilakis efkar-i umumiyede ufak bir aile bacası tüttürmektir.. Sözlerim sizi temin ve tatmin edecekse şayet zevc-i izdivacınıza talibim!..”

    KIZIN CEVABI ;
    “O mahrem suratınıza bir sille-i osmaniye nakşedersem sekte-i kalpten terk-i hayat edersiniz…” :)))

    1. Sadettin avatarı
      Sadettin

      Bu tarz hikayelere nerden ulaşabilirim??:) Bu dili öğrenmek istiyorum da

    2. Gülcan avatarı

      Bu iyiydi dostum

  3. Selim Öz avatarı
    Selim Öz

    Hırpani kılıklı iki kişi yaklaştı.Yanımıza zuhur ettiklerinde , yeğenim Halil İbrahim’le aynı anda ağzımızdan şu cümle döküldü. ” kim bu hilkat garibeleri?”

  4. TUNA ERŞAN avatarı
    TUNA ERŞAN

    Teşekkürler admin, gerçekten yararlı oldu, birileri kirlilik olarak nitelendirmiş, Allah ıslah etsin

  5. Ibrahim avatarı
    Ibrahim

    Osmanlıca KİMSESİZ ne demek

    1. Bir sene olmuş, belki yorumu görüp merak eden olur diye bırakıyorum: “bîkes”. Ayrıca genellikle “garipler” anlamına gelen “gureba” kelimesi de kimsesiz anlamında kullanılıyor günümüzde.

      1. Katkınız için teşekkürler.

  6. Çok sevindim bu ve buna benzer kelimlerin anlamlarını görünce hatta bir servis çalışanı olarak müşterime tahayyul edemedim dediğimde o ne demek deyip şaşırmıştı bende izah edip bu sayfayı gösterdim anlamlarını öğrensin diye. Çoğunu kullanıyorum ama yinede kullanmadıklarım veya anlamlarını bilmediklerim vardı onlarıda cümle içinde kurarak geliştirmeye çalışıyorum kendimi.

  7. Çok iyi site ama kelimeler arttırılmalı.

  8. Aysima Aydeniz avatarı
    Aysima Aydeniz

    Harika kelimeler seçmişsiniz gerçekten. Tam işime yarayacak sözcükler bunlar.

  9. Gerçekçi ve itidalli avatarı
    Gerçekçi ve itidalli

    Osmanlıca ve arapca kelimelerin türkçeyi bozdugunu iddia eden insanlar var…ingilizce kelimlerin fransızca kelimelerin türkcemizin tecavüz saiki ile dilimizde dolaniyor olmasi sizi rahatsiz etmiyor da osmanlıca arapça ve farsça mı rahatsiz ediyor…ben sizi anlamakta zorlanmayacağım çünkü siz duymaz ışitmazsiniz

  10. Salih ! avatarı

    Dogru yazanlar az oldugu icin lisan hakkinda bilip bilmeden Turkolog ideolojisiyle meslegini karistirmis zaten yok halk boyle konusurmus falanmis filanmis. Simdi bunu diye diye attiginiz arapca farsca kelimeler kaci gecmekte! Ve sayenizde gunumuzde barbar Fransizca 3000 kelime almisiz ve bu gunluk dilde var! Diger bi konu hakkinda ingilizce de kac kelime var! Ayrica buradaki osmanlica kelimeler desek de Turkiye de 90 yillarina ait milliyet gazetesi ekinde fransizca turkce sozluk aldim sahaftan ve cidden gunumuzdeki turkce degil! Siz ozturkce diye Fransizca Ingilizce ve Uydurdugunuz kelimeleri bize kakalamaktan vazgecin! Osmanlica konusan insanlar kulturlu ozune sahip cikan Turk oglu Turk insanlardir. Ancak tahrif te yani Dil Katlinde elleri kanli olanlar bunu kabullenemiyorlar! Cunku ne yaptiysalar Kur’ an dilini arapca farsca kelimeleri ve turkce kelimeleri silemediler. Tdk yığmak kelimesi yerine biriktirmek kelimesini almissa ve yığ tek hece (biz savasci toplumuz tek heceli fiiller ekseri turkcedir. Kos at kir vur vs ) biriktir uydurukca… Yillarca kimin tahrifte yani bozulmada rol oynadigi Mustafa Kemalin kurdugu kurumda yatarak para kazandigi ve sozum ona Prof diye gezinenlerde koca cahil ordusu yetisdi. Cumleyi bile kuramadim. O kadar uydurukca! Insallah bir gun lisani osmaniyi konusacak ve daha guzel bir surette hasbihal edecegiz,,,, selametle

    1. Umarım eski Türkçe bu kullandığınız Türkçe gibi değildir Salih Bey. İmla olarak olmadığı kesin.

  11. Çok güzel olmuş ellerinize sağlık çok teşekkür ederim. Bir tane de ben eklemek istedim.
    Hasbelkader : şans eseri değil kader vasıtası ile.
    Hasbelkader denk gelip sohbet etmiştik.

  12. kaptan avatarı

    Çok yararlı oldu sağolun. İyisiniz.

  13. Yasin KAYA avatarı
    Yasin KAYA

    Hocam okurken kulağımda huzurlu şiirsel kelimeler canlandı. Mütemadiyyen görsem de sizi yine de gözlerimi kapatıp teyahhül ederim gözlerinizi ve dahi gözlerimi açıp yakından görmek cemalinizi tekerrür ettirir size olan hüsnü muhabbetimi
    …….

  14. İki tane ekleme yapayım siyasilerden zaman zaman duyduğumuz kelimelerden.

    bani: kurucu, yapan – Cumhuriyetimizin banisi M. Kemal Atatürk’tür.

    avdet etmek: dönmek, geril gelmek – Ünlü müzisyen yıllar sonra ülkesine avdet etti.

    1. Katkınız için teşekkürler. Eklemeye devam edeyim.

      bilahare : daha sonra, sonrada. // Şimdi git ama bilahare gelmen lazım.

      behemehal: her hâlde, ne olursa olsun, ne yapıp yapıp, mutlaka // “Evvela ben, behemehâl kongreye dâhil olmalı ve onu idare etmeli idim.” – Atatürk

      içtihat :

      1. isim, hukuk Yasada veya örf ve âdet hukukunda uygulanacak kuralın açıkça ve tereddütsüz olarak bulunmadığı konularda, yargıcın veya hukukçunun düşüncelerinden doğan sonuç
      2. Görüş, özel görüş, anlayış, kavrayış

      “Benim içtihadım öyledir.” , “İçtihad kapısının kapandığına inanıldığı için bilimden uzaklaşıldı.”

  15. tekinerhoca avatarı
    tekinerhoca

    Harika bir çalışma olmuş. Tebrik ediyor elinize emeğinize sağlık diyorum. Bu çalışmayı hemen derhal öğrencilerimle paylaşıyorum… Tekrar teşekkürler…

    1. Teşekkür ederim nazik yorumunuz için. Birilerinin işine yaramasına sevindim.

      1. Metin Bora avatarı
        Metin Bora

        Emeğinize sağlık paylaşım için teşekkürler hocam

    2. mösyö tekinerin beyanına işritak ediyorum.

  16. Böyle bazı kelimeleri kullanırken insan mutlu oluyor. Günlük konuşmalarımızda yer vermedikçe de bu kelimeler unutuluyor. Unuttukça da patlıcana da acı diyoruz bibere de. Baklavaya da tatlı diyoruz lezzetli olan meyveye de.

    1. Çok da gereği yok bu kelimeler Osmanlı döneminde halkın kullandığı kelimeler değil bunlar bizzat okumuş eğitimli (veyahut halk dili ile mektepli) kişilerin kullandığı kelimeler. Halk o zamanda şimdi olanı gibi öz Türkçe konuşmakta idi. Şunu bir Türkolog olarak gönül rahatlığı ile söyleyebilirim; gidin TDK’nın Türkiye Türkçesi Ağızları bölümünden ağızlarda kullanılan eskimiş öz Türkçe kelimeleri kullanın dile daha bir katkı sunmuş olacaksınız. Bu kelimeleri Anadolu’da ki bir teyzeden işitmek güçtür ancak bir ”bıldır” sözünü, ”Sayrığ” sözünü ve ”yumuş” sözünü işitmeniz mümkün!

      1. Gül Şen avatarı
        Gül Şen

        Benim annemin dedesi çiftçi olmasına karşın bu kelimelerin birçoğunu kullanırdı. “Ben 50’lerin Türkçesi ile konuşuyorum” derdi. Her seferinde de “siz Türkçe bilmiyorsunuz” diye bizi azarlardı. Sizin anlayacağınız bu Osmanlı halkı muhakkak bu kelimelerin birçoğunu biliyordu. Ben bizzat rahmetli büyük dedemden şahidim.

      2. Siz hangi Anadoluda yaşıyorsunuz acaba doğrusu merak ettim.Anadolu sizin gözünüzde sadece belli bölgelermidir ki heryerde bilindiğini söylediğiniz “bıldır, yumuş..” gibi kelimelerin aslında hiç bilinmediğini bilmiyorsunuz. Ayrıca okumuş mektepli kişilerin Osmanlı kelimelerini bildigini söylüyorsunuz , bu Tamamen yanlış bir bilgidir cünkü 600 asırdan fazla hüküm görmüş bu Devlet “Osmanlı Devleti” hiç mi okuma yazma görmemiştir ki sadece belli kişiler görmüş ve gördüğü eğitimdede halk dilinden uzak kelimeler öğrensin? Bunlar tamamen çelişen şeylerdir ve Muhakkak öğrenilmesi gerekmektedir ki zaten yarısından çoğunu günümüzde bile heryerde “Edebiyatımız dahil” görmekteyiz. Bu Millet Ecdadından ırak bir vaziyette düşünülemez ÖZÜMÜZ budur.

      3. Osmanlı döneminde sarayda konuşulan dil farklı köylünün dili farklı idi. Fakat şehirlerde kısmen bu ikisi arasında bir dil vardı. Çünkü şehirde medrese vardı. Medresede Arapça da farsçada okutuyordu. Anadolu İstanbul diye ayırmak yanlış, şehirli köylü diye ayırmak lazım. Çünkü Anadolunun her şehrinde medrese de vardı mektepte..

    2. bunlar dilimizi kirleten sözcükler bazıları hala kullanılıyor umarım türkçe konuşmaya daha özen gösteririz, şu an dilimizdeki sözcüklerin %25 i yabancı sözcük ve çoğu arapça umarım bunlar zamanla azalır ve öz türkçeye yakınlaşırız

      1. Dil neden kirlensin? Bu kelimeler dilin zenginliğidir. Gönül, yürek, kalp. Birbirlerinin yerini tutar gibi görünse de tutmazlar. Gönülsüz dediğimizde birinin isteksiz olduğunu, yüreksiz dediğimizde korkak olduğunu, kalpsiz dediğimizde de duygusuz olduğunu söylemiş oluruz. Bir kelime dile girdikten sonra artık o dilindir. Dil yaşayan bir şeydir ve her dil farklı dillerle etkileşime girerek zenginleşmiştir.

        Ekleme: Konuyla ilgili bir yazı ekledim. Arapça kökenli ama Türkler tarafından üretilen bazı kelimeler üzerine. Türklerin Şark’a Hediye Ettiği Bazı Kelimeler

        https://sirazduvari.com/turklerin-sarka-hediye-ettigi-bazi-kelimeler/

        1. Gonul, yurek ve kalp…Inanilmaz guzel bir ornek olmus, teskkurler

          1. Bayıldım. Gerçekten o kadar net sade ve güzel yazılmış ki başka sitelerde cümleleri güzelleştirmek için hep ingilizce kelime koymuşlar!!

            Bizim asli dilimiz osmanlıca değil mi?

            Nedir bu insanların ingilizceyle modernleşme! Çabaları anlamıyorum cidden.

            Halbuki osmanlıca son derece fasih bir dil.

            Ellerine sağlık admin ben çok yararlı buldum gerçekten.

        2. Fatmanur bilen avatarı
          Fatmanur bilen

          Ben arapca öğreniyor ve aynı zamanda öğretiyorum ve Arapçayı hiç bir dile tercih etmem çünkü bu Kur-an arapça dildir diye Allahımızın buyruğu var.

          1. Merhaba konunun bununla ilgisi yok. Dillerin niteliğini ya da favori dilimizi konuşmuyoruz. Türkçe ve Arapça arasında kıyas yapmıyoruz doğal olarak. Yapılması da anlamsız olur. Bizim Arapça ile ne işimiz olur günlük dilde? Türkçe zenginlikte hiçbir dilden geri değildir. Şahsi görüşüm Türkçenin Arap dilleri karşısında ikinci planda düşünülmesinin rahatsızlık verici olduğudur.

      2. Mustafa avatarı

        Erin sizin gibiler yüzünden yeni nesil osmanlıyı yanlış tanıyor ecdadımız bu kelimeleri konuşuyorlardı sen ise kendi ecdadına ses kirliliği diyorsun.

      3. Dilimizi ingilizce gündelik konusmalarla kirletiyorsunuz bu zorunuza gitmiyorda arapcami rahatsız ediyor sizi

      4. Berceste avatarı
        Berceste

        Buna zengin Türkçe denir. Siz sizin gibiler anca Avrupaya özenir zaten.

      5. Türkçe zaten çoğunluklu olarak Arapça ve Farsça’dan oluşmaktadır.

      6. Mahmut avatarı

        O kelimeler Arapça değil Türkçe.

      7. Mahmut avatarı

        turkcenın yuzde 25ı yapancıysa eger oyleyse (ki yanlış bır ıfade) dıger dıllerınde %75i turkcedır

        1. Dil hakkında yorum yaparken bari biraz imla, biraz dikkat. Türkçe mi yazılmış bu yorum? Türkçe üzerine yorum yapabileceğinize inanmışsınız hem de. Bence siz dili öğrenerek başlayın işe.

      8. Özkan avatarı
        Özkan

        erin senin sorunun arapça ile sanırım. arapça ve farsça neredeyse dünyanın geri kalan dillerinden çok çok gelişmiştir. Allah azimüşşan kalbinize göre versin.

        1. Admin avatarı

          Uydurmayın, Arapça ve Farsça neden dünyanın kalan dillerinden çok çok gelişmiş olsun? Türkçe yazamıyorsunuz ama dünya dillerini elekten geçirmişsiniz.

          1. Bunu dünya dillerine vakıf olan uzmanlar mütehasıs kimseler söylüyor, bizim Türkçeyi iyi yazmamız yada kötü yazmamız uzmanların bu konudaki görüşlerini öğrenmenize veya o görüşü dile getirmemize neden engel olsun? Nötr kolerasyon..

          2. Bu araştırmaların kim tarafından hangi yöntem kullanılarak ve hangi ölçütler kullanılarak yapıldığını yazın bakalım bir tartışalım. Şu demiş bu demişle olmaz bu işler. Uluslararası ciddi bir çalışma görmek isterim. Memiş Efendi Üniversitesinin taşradaki bir edebiyat fakültesinin makalesini atmayı denemeyin. Bilimsel ciddi ve dünyaca saygın bir araştırma gönderin ben de inceleyeyim. Böyle subjektif bir konuda bu dillere kendinizi yakın hissediyorsunuz diye bu diller dünyanın en iyi dilleri falan olmaz. Dilin ne olduğu gibi evrimsel bir konuya gelir iş ki o zaman konu dilcileri aşar.

Bir Cevap Yazın

Diğer 1.075 aboneye katılın