Psikoloji nedir? Kısaca bu soruya verilecek yanıt, “İnsan ve hayvanların duygu ve davranışlarının incelenmesidir.” denilebilir. Psikoloji ismi seçilirken, insanın organlarının işleyişinin incelenmesi değil, onun duygu, davranış, düşünce ve algılarının anlaşılmasına vurgu yapılmak istenmiş olmalıdır.
Psikoloji nedir? Bu soruya kısa bir cevap vermek zor fakat özet olarak ve psikoloji biliminin tarihini işini içine katarak şu ceabı verebiliriz.
Yunanca “ruh” anlamına gelen psykhe ile “bilgi” anlamına gelen logos kelimelerinden türetilmiştir. Psikoloji sözcüğü ilk olarak Alman filozof Christian Wolff (1676-1754) tarafından kullanılmıştır. İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen psikoloji, insanların hangi durumlarda hangi davranışları sergilediğini inceler.
1879’da Alman psikolog Wilhelm Wundt tarafından Leipzig’de kurulan psikoloji laboratuarı ile de psikoloji, deneysel bilim dalı unvanını kazanmıştır. Daha sonra Avrupa’nın değişik yerlerinde ve Amerika’da birçok psikoloji laboratuarı açılmıştır. Ülkemizde ise Mazhar Osman’ın Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’ni kurması önemli bir adımdır.
Psikolojinin başlıca ekolleri şunlardır: Yapısalcılık (zihin yapısı ile ilgili), İşlevselcilik (zihin göreviyle ilgili), Davranışçılık, Psikanaliz ve Gestalt Psikolojisi.
Alıntıdaki “Psikoloji nedir?” sorusunun cevabı ayrıntılı olmamakla beraber konunun farklı yönlerini kapsadığından kayda değerdir.
Psikoloji ne işe yarar?
Psikoloji insani bir bilim olarak birçok bilim dalına yardımcıdır. Kriminoloji gibi suçun anlaşılmasından, işe alım süreçlerine yaygın bir faaliyet alanı vardır.
Psikoloji insan davranışlarıyla ilgili olduğu için tıptan tamamen ayrılamaz bir bilim ve bu özelliği başta sağlık alanında psikolojiden yararlanılmasını sağlar. Dünya sağlık örgütünün tanımında insanın ruhen ve bedenen sağlıklı olması vardır. Psikoloji başta insanın ruhen sağlıklı olmasını sağlayabilir.
Travma geçiren insanlar psikolojik destek alırken psikoloji biliminden faydalabılabilir. Çocukların başlarına gelen felaketler, kişiye çok yakın birinin ölümü gibi durumlarda mesela.
Toplumsal sorunların çözümünde diğer sosyal bilimlerle birlikte psikolojiden faydalanılabilir. Örneğin ülkede kadına yönelik şiddet sorununu çözmek için bu bilimden faydalanılabilir. ABD’de okullarda yaşanan ciddi sorunların çözümü için de geçerlidir bu.
Psikoloji eğitim alanında da kullanılır. İnsan nasıl öğrenir, daha etkili bir öğrenme nasıl olur sorularına cevap verebilir psikoloji. Aynı zamanda pedagoji denilen bilim dalının belki de en iç içe olduğu bilim psikolojidir. Çocuklara nasıl davranılmalıdır, çocuklar nasıl yetiştirilmelidir? Bu sorulara cevap arar psikoloji.
Psikoloji iş dünyası için de çok önemli ve gereklidir. Kimler işe alınmalıdır, örgüt bağlılığını artırmak, iş doyumunu artırmak için neler yapılabilir, insanlar nasıl ortamlarda daha rahat ve üretken olurlar? Bu soruların yanıtı için de bu bilimden faydalanılabilir.
Reklam ve pazarlama psikoloji biliminin verilerinin en yoğun kullanıldığı alanlardan biridir. Markayı havalı ya da güvenilir gösterme, içselleştirme, akılda kalmasını sağlama gibi konular psikoloji ile ilgilidir. İyi reklamcılar aynı zamanda tüketim psikolojisi bilen reklamcılardır.
Neden sosyal medya siteleri genellikle mavi rengi tercih eder? Rafları nasıl dizersek daha fazla alış veriş yapılmasını sağlarız? Su şişesinin kapağı hangi renk olursa insanların suya talebi artar? Bir reklamda hangi kelimelere vurgu yapılırsa dikkat çekme ve akılda kalma artar?
Ve elbette siyasette. Psikoloji biliminin bulgularından siyasette de faydalanılır. Seçmen psikolojisi, lider algısı gibi alanlarda psikolojinin önemi inkar edilemez. Nasıl konuşmalı, hangi kelimeler seçilmeli, hangi kıyafetler tercih edilmelidir?
Psikoloji ve Psikiyatr arasındaki fark
Psikoloji yukarıda verilen alanların hepsi için kaynak sunarken Psikiyatr psikoloji biliminin verilerinin tıp alanında kullanımıdır. Psikiyatr tıp fakültelerinden yetişir. Tıp doktorudur.
Psikoloji ise fen edebiyat fakültelerinden bir bölümdür. Tıp doktoru değil psikolog yetişir bu fakültelerden.
Burada yazılan psikolojinin kullanım alanları birer örnektir. Farklı alt dalları olan psikolojinin birçok kullanım alanından bazılarıdır bunlar. Psikoloji nedir ve psikoloji ne işe yarar sorusunun tam cevabı değildir.
Bir Cevap Yazın