Son yüzyılda en büyük şirketler listelerinde, enerji şirketlerinin yerini teknoloji şirketleri almaya başladı. Peki bir yazılım balonu oluşmuş olabilir mi? Google, Facebook ve Apple başta olmak üzere teknoloji şirketleri insanlara ilham veriyor. Bu başarı yazılım işinin geleneksel endüstri kollarına da sıçramasıyla da ilgili.

Google, Facebook, Twitter ve Instagram için çoğu zaman yazılım aslında reklamcılık işini yapabilmeleri için bir araç. Bu şirketlerin gelir kaynaklarının büyük oranda reklamlar olduğunu söylemek sanırım yanlış olmayacaktır.

Gelecekte dünyayı değiştirme potansiyeli olan iş kolları enerji, sağlık, ulaşım, tarım vs. olarak sayılabilir. Yazılım ise bu işlerin her birinde. Bir soru geliyor akla; acaba yazılımın önemini abartıyor olabilir miyiz? Geleneksel para kazanma yöntemlerini yazılım üzerinden yapan şirketler, asıl önemli olanı kaçırmamıza neden olabilir. Arkasındaki iş fikrini görmeden kodları grafikleri yüceltmek bizi yarı yolda bırakabilir.

Ne demek istediğimi anlatabilmek için tarihten yardım alacağım. Yazının ilk ortaya çıkışı, Sümer tapınaklarına kimin ne kadar ürün getirdiğini bilmek istemek gibi pragmatik bir amaçla ortaya çıkmıştı. İlk seyyahlar kralların ve kimi varlıklı insanların başka ülkeler hakkında bilgi edinme istekleri sonucu ortaya çıkmışlardı. Şairler hükümdarların propagandasını yaparlardı. Hükümdarları öven şiirler yazmaları için saray tarafından desteklenirlerdi. Veterinerlik başta baytarlıktı. Çiftlik hayvanlarından daha çok verim almak için ortaya çıkmış bir meslekti.

Zaman ilerledikçe tüm meslekler geliştiler. Pragmatik karşılıkları daha az görünür olmaya başladı.

Pragmatik karşılığı iyice görünmez olan ya da abartılan işlerden birisi de yazılımlar. Yazılım balonu tabirini hangi hizmeti yerine getirdiğine emin olamadığımız, gerçek bir ihtiyacı karşılamayan ve bir moda olan yazılımlar için kullanabiliriz. Sosyal medya siteleri bunun bir örneği olabilirler. Dotcom balonuna benzer bir durum ikinci kez yaşanabilir.

Sosyal medya platformları kolay kopyalanabilir siteler. Çin ve Rusya gibi diğer devletler de kendi sosyal medyaları için uğraşmaya başlarlarsa bu siteler güçlerini çok kolay kaybedebilirler.

Bugün internete baktığımda kimi yazılımların pragmatik karşılıklarını görmekte zorlanıyorum. Amazon büyük bir dev ve geleneksel iş kollarından olan esnaflığı yeni bir forma dönüştürerek bu alandaki payı kaptı. Uber gibi teknolojiler geleneksel taksi hizmetini yeni bir forma taşıyarak benzer bir iş yaptı. Kısacası geleneksel olarak talep edilen bir mal ve hizmete alternatif üreten yazılımlar başarılı oldu. Kimi yazılımcılar ise daha önce talep olmayan bir alan bularak talep ürettiler. Oyun hatta oyunun içinde eşya sattılar.

Önemli olan yazılım değil sunulan hizmettir.

Yazılımlar eğlence, sağlık, reklam, ticaret alanlarından pay almaya başladılar. Bir kısım önemli yazılımlar ise pragmatik karşılık bulmakta zorlandılar. Yeterince kullanıcı sayısına ulaşan fakat bir gelir modeli oluşturamadığı için son bulan girişimler söz konusu. Bu girişimleri kod kurtarmadı, fikir kurtarmadı, yeterince kullancı sayısına ulaşmak ya da popüler olmak da kurtarmadı.

Gelir elde etme potansiyeli olmayan her fikir, içinde yazılım olsun ya da olmasın başarısızlığa uğradı. Belki ileriki dönemlerde çok güçlü gördüğümüz teknoloji firmalarının bile yok oluşuna şahit oluruz ve haberler yazılım balonundan bahsetmeye başlarlar.

Yazılımcılık ve fikrin sihirli bir değnekmiş gibi algılanması, sektörde buna bir talebin olup olmayacağına bakılmaması ve yazılımın hangi hizmetin yerini alacağının düşünülmemesi hüsrana neden olabiliyor. Benzer bir durum robotlar ve robotik için de geçerli. Bunca kaynak aktarılan robotlar acaba hangi iş kolunun yerini alacaklar? Hava alanlarında, fabrikalarda insanlardan daha ucuza gelecek robotlar doğal olarak büyük bir talep görecekler. Orduda görev yapmaları gibi durumlar endüstriyi zirveye taşıyacaktır fakat bunların yerini almayacaksa, gerçek bir ihtiyacın yerini doldurmayacaksa robotlar da işe yaramayacak. Yazılım değil, ihtiyaçlara daha iyi çözümler bulmak önemli olan.