Bu metin, başarılı organizasyonel liderlik modellerini, geleneksel bağlamlarından arındırılmış ‘Köylü Kral’ ve ‘Roma Diktatörü’ arketipsel ayrımı üzerinden yeniden inceleyecektir. Organizasyonun başarısı, liderin problem çözme yaklaşımına ve bu yaklaşımın liderlik modelini belirlemesine bağlıdır.. Başlıktaki köylü kral ifadesi kırsal yaşamın kendisine değil, daha ilkel bir örgütlenme biçimine gönderme yapıyor. Bir organizasyonun başarılı olup olmaması büyük ölçüde liderlik modeline bağlıdır. Daha özelinde liderin problem çözme yaklaşımı onun liderlik modelini belirleyen en önemli ölçüttür. Lider örgütü kendine göre biçimlendireceği için onun yansıması her noktada olacaktır.
Köylü kral ve Roma diktatörü ayrımlarına belki anayasal lider ifadesini de eklemek gerekebilir ama bu iki açıdan gereksiz olacaktır. Birincisi söz konusu ayrım devletlerin yönetim şekilleriyle doğrudan ilgili değildir. Bu organizasyonların anlaşılmasını sağlamak için yapılmış bir ayrımdır ve organizasyonlar için demokrasi tam anlamıyla geçerli değildir. Örneğin bir işyerinde ciddi bir hiyerarşik düzen vardır. Herhalde her organizasyonda tam demokrasi aramak yersiz olacaktır.
Bu ayrımı yaparken, Anayasal Lider tipolojisini kasten dışarıda tutuyorum. Yerleşik kural ve kaidelere tamamen bağımlı organizasyonlar, hızla paradigma körlüğüne düşme ve esnekliklerini kaybetme tehlikesi altındadır. Esnekliğini kaybeden organizasyon, dışarıdan bir Köylü Kral tarafından kolayca ele geçirilebilir ya da bir krizle sarsılabilir. Bu nedenle, odak noktamız esnekliğin ve problem çözmenin kritik olduğu iki zıt liderlik modelidir.
Roma diktatörü kavramını ise değer ve uzun vadeli hedefler odaklı ama yönetmeyi tek amacı olarak görmeyen ve hedefler uğruna makine gibi işleyip zamanı geldiğinde liderliği devredecek kişiyi tanımlamak için kullanıyorum. Elbette olumlu bir manada kullanıyorum. İradesini kullanabilen ama bunu ortak değerler ve uzun vadeli hedefler için yapan lider.
Köylü kral ya da feodal kral
Köylü kral bir organizasyonda gücü elinde tutmak için her yolu mübah gören, bedel ödeyerek uzun vadeli planlar yapmak yerine sorunu geçiştirerek halı altına süpüren lideri temsil eder. İnsanları idare etmek için havuç ve sopa enstrümanını etkin kullanır. Karşıt fikirleri korku ile bastırır ve etrafındakilere çıkar sağlayarak onları etrafında toplar. Organizasyon çok büyük ölçüde ya da tamamen çıkar odaklı bir aradadır. Lider için önemli olan yerini korumak olduğu için liyakatten çok sadakati önceler. Pragmatik ve kısa vadeli planlarla hareket eder.
İtaat için şiddet ve tehdit enstrümanlarını kullanır fakat köylü kral aynı zamanda bağlı olduğunu hissettiği köyünü ya da kabilesini ayakta tutmaya çalışabilir. Bu elbette modern anlamıyla kendi çıkar çevresi olacaktır. Uzun vadeli hedefler ve sürdürülebilirlik çok önemli değildir. Bu yüzden kaynakları kurumları güçlendirmek yerine kendini güçlendirmek için kullanır. İnsanlar bir değer etrafında toplanmazlar. İçsel motivasyon değil dışsal motivasyon önemlidir.
Roma diktatörü
Roma diktatörü derken işleri bir anlamda mecburi olarak ele almış liderleri kastediyorum. Yapılması gerekeni görüp işlerin yapılamayıp sarpa sardığını gördüğünde yarı gönüllü olarak görevi devralmak zorunda kalan biri. Liderlik etmeyi umursamayan bir lider. Her zaman bu liderin Game of Thrones’un John Snow’u, Baba filminin Michael Carleone’u gibi liderliğe itilmesi gerekmez elbette 🙂 Roma diktatörü krizler döneminde ortaya çıkan, insanları değerler etrafında birleştiren ve uzun vadeli hedefleri önceleyen organizasyonun hedefleri ile insanlığın çıkarlarını uzlaştırma çabasında olan liderdir. En belirgin özelliği liderliği devretmekle ilgili bir derdinin olmamasıdır. Zor kararlar alması gerektiğinde liderliğine mal olacaksa bile alır. İradesini kişisel çıkarları için değil hedeflere ulaşmak uğruna dayatacaktır.
Köylü kralın çoğu zaman zıttı olarak konumlanır Roma diktatörü. İkisi de karizmatik lider olabilir, ikisi de yüksek eğitimli olabilir. Roma diktatörünün problemlere yaklaşım tarzı farklıdır. Problemlere, değerler, uzun vadeli hedefler ve sürdürülebilirlik üzerinden yaklaşır. Yönetmeden, yönetmeye insanları bir ideal etrafında birleştirmeye çalışır. Bireyler yaptıkları şeyin daha büyük bir şeye hizmet ettiği duygusunu taşır. Korku, tehdit ya da çıkardan çok içsel motivasyon vardır. Liderin ülküsüne inanç vardır. Bir değerler toplumu ortaya çıkmıştır. Sadakat değil liyakat öncelenir çünkü hedefler liderden önemlidir. Hedefler ile liderin çıkarları çatışırsa hedefler öncelenir. Bu yüzden lider kendini değil kurumları güçlendirir.
Neden Roma diktatörlerine yatırım yapmalıyız?
Bir organizasyonun başarısı liderin tiplojisine bağlıdır. Hayatta köylü kral ve Roma diktatörü gibi kesin ayrımlar olmasa da aşağı yukarı bir ayrım yapmak mümkündür. Bir şirkete yatırım yapıyorsak ya da bir organizasyonda yer alacaksak liderin problem çözme kapasitesine bakıp kararımızı vermek bizim kişisel hedeflerimize ulaşıp ulaşamamamızda etkilidir. Lider tipolojisi elbette bir tek kriter değildir fakat önemli bir kritedir. Evrensel değerler uğruna da yüksek vizyon ve irfan sahibi liderleri izlemek gereklidir.
Köylü kral bir süre için başarılı olabilir ama işler sarpa saracaksa organizasyondan uzaklaşmak gerekebilir. Doğru zamanda köylü krala oynamak başarı da kazandırabilir. Kaba bir sınıflandırmayla bugün çoğu organizasyon köylü kral, Roma diktatörü veya anayasal lider kavramsallaştırmasına göre değerlendirilebilir. “Bu ekip çip yapabilir mi ya da bu şirket işleri büyütebilir mi?” sorusunun cevabı biraz da burada. Köylü krallar organizasyonları felç edebilir. Roma diktatörleri ancak anayasal liderliğe zemin hazırlayacakları için güvenlidir. Anayasal lider ise her an tökezleme riskine sahiptir. Kısa vadede köylü krallara ve anayasal liderlere yatırım yapmak doğru bir hamle olabilir fakat uzun vadede güvenli liman Roma diktatörü olabilir.
Bir Cevap Yazın